Aften

Kleine pijnlijke zweertjes in de mond. Meestal 1 of enkele. Genezen vanzelf in ongeveer 2 weken.

 

Wat zijn aften?

Aften zijn pijnlijke zweertjes van het mondslijmvlies die veelal voor het eerst ontstaan omstreeks de
puberteit en die de neiging hebben om vaak terug te komen. Aften komen bij ongeveer 20% van de
bevolking voor. De meeste mensen hebben slechts af en toe wat ongemak van kleine pijnlijke
zweertjes die na 1 tot 2 weken weer spontaan genezen. Sommigen hebben echter vaak terugkerende,
grote en zeer pijnlijke zweren in de mond. Bij het ontstaan van aften spelen waarschijnlijk
verschillende factoren een rol. Bij ongeveer 10% van de mensen met aften wordt een oorzaak
gevonden. In alle andere gevallen kan de aandoening zo nodig worden behandeld, maar niet definitief
worden genezen.

 

Image
foto: afte op de tong          

Hoe krijgt u aften?
Er is niet één bepaalde oorzaak voor aften aan te wijzen. Het is waarschijnlijk zo dat verschillende
factoren aften kunnen uitlokken bij mensen die daar aanleg voor hebben. De meeste mensen met
kleine aften zijn verder gezond, maar bij grote aften kunnen andere ziekten in het spel zijn.

Uitlokkende factoren
Beschadiging
Beschadiging van het mondslijmvlies, zoals door tanden poetsen, flossen, kauwgom kauwen, scherpe
harde stukjes in voedsel, een slecht sluitend gebit, injecties of tandheelkundige behandelingen, kan bij
sommige mensen aften uitlokken. Roken van sigaretten leidt ook tot beschadiging van het
mondslijmvlies.
Emotionele stress
Stress wordt als een belangrijke uitlokkende factor beschouwd.
Hormonale factoren
Een duidelijk verband tussen aften en de menstruatie is nooit aangetoond. Toch komt het af en toe
voor dat aften bij vrouwen verdwijnen tijdens het gebruik van een anticonceptiepil of tijdens de
zwangerschap.
Virussen en bacteriën
Virussen en bacteriën zijn ooit beschouwd als mogelijke oorzaken van aften, maar dat is nooit
bewezen. Ook het Herpesvirus (dat koortsblaasjes veroorzaakt) speelt bij aften geen rol. Aften zijn
dan ook niet besmettelijk.
Erfelijke factoren
Een erfelijke factor speelt vermoedelijk een rol. In de families van mensen met aften komen ook vaak
anderen met aften voor.
Voedselovergevoeligheid
Allerlei voedingsmiddelen, conserveermiddelen en kleurstoffen worden verantwoordelijk gehouden
voor het ontstaan van aften, maar dat is nooit bewezen. Een enkele keer kan een reactie op voeding
niet worden uitgesloten.
Geneesmiddelen
Van medicijnen die het afweersysteem onderdrukken, is bekend dat ze op aften gelijkende zweren
kunnen veroorzaken. Datzelfde geldt voor bepaalde pijnstillers, zoals ibuprofen en aspirine.
Ziekten die aften kunnen veroorzaken
Vooral grote aften kunnen een uiting zijn van een onderliggende ziekte. Hiertoe behoren de ziekte van
Behçet, bloedziekten (door gebrek aan ijzer, vitamine B12 of foliumzuur) en darmziekten zoals
Coeliakie (overgevoeligheid voor gluten), de ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa. Ook mensen die
met HIV geïnfecteerd zijn, kunnen op aften gelijkende zweren in de mond krijgen.


Welke klachten geeft aften en hoe zien aften eruit?
Aften zijn pijnlijke, oppervlakkige, ronde tot ovale, grijs-witte zweertjes in de mond, die omgeven zijn
door een rode rand. Ze komen vooral voor op de onderzijde van de tong, de mondbodem, het
wangslijmvlies, de binnenzijde van de lip, het zachte gehemelte en soms in de keel. Er wordt
onderscheid gemaakt tussen kleine en grote aften.
Kleine aften komen het meest voor (90%). De zweertjes zijn kleiner dan 0,5 cm, matig pijnlijk en
genezen meestal spontaan binnen 1 tot 2 weken zonder littekenvorming. Deze aften kunnen vaak
terugkomen, maar meestal nemen in de loop der jaren het aantal en de ernst van de aanvallen af.
Grote aften zien er hetzelfde uit als kleine aften, maar zijn groter dan 1 centimeter en ook dieper. Ze
genezen langzaam in een periode van vele weken en laten een litteken achter. Deze zweren kunnen
hevige pijn, koorts en algemene ziekteverschijnselen veroorzaken. Dit gaat soms ook samen met
aften op de geslachtsorganen (penis, scrotum, schaamlippen, vagina) of rond de anus.

Hoe weet uw arts of u aften heeft?
Over het algemeen kan de arts aan de hand van de klachten en de verschijnselen de diagnose vrij
gemakkelijk stellen. Verreweg de meeste patiënten met aften zijn jonge gezonde mensen bij wie
verder onderzoek niet noodzakelijk is. Wel zal worden gevraagd naar de mogelijke uitlokkende
factoren die in deze folder genoemd zijn en naar symptomen die kunnen wijzen op de hierboven
genoemde ziekten. Meestal is er niets aan de hand en is verder onderzoek niet nodig. Een enkele
keer zal bloedonderzoek worden gedaan of wordt onder plaatselijke verdoving een stukje slijmvlies
weggenomen (een biopt).


Wat is de behandeling?
Wanneer een uitlokkende factor wordt gevonden, moet geprobeerd worden deze te verhelpen. Als
een ziekte wordt aangetoond die de aften veroorzaakt, zal deze behandeld moeten worden. Bij
ongeveer negen van de 10 patiënten blijft de oorzaak van de aften echter onbekend. Dan is alleen
symptomatische therapie mogelijk, dat wil zeggen dat de symptomen bestreden worden, maar dat de
(onbekende) oorzaak blijft bestaan. Symptomatische therapie probeert de pijn te verlichten, de
ziekteduur te verkorten en het aantal recidieven (keren dat er nieuwe aften ontstaan) te verminderen.
Helaas verloopt de behandeling van aften meestal moeizaam. Er zijn lokale (plaatselijke)
behandelingen (het geneesmiddel wordt op de aften aangebracht) en systemische behandelingen
(tabletten).

Lokale behandelingen
De pijn van de aften kan zo nodig worden verminderd met lidocaïne gel. Kleine aften kunnen ook
behandeld worden met corticosteroïden (zie de folder ‘Corticosteroïden voor de huid’), bij voorkeur in
een speciale basis voor het mondslijmvlies (hypromellose zalf). Deze middelen moeten 3-4 maal per
dag op de aften worden aangebracht. Een ander middel is tetracycline mondspoeling, waarmee 4 tot 5
keer per dag gedurende 5 minuten gespoeld moet worden. Ook kan men denken aan pijnbestrijding
d.m.v. bijvoorbeeld lidocaine 2% orale gel of regelmatig spoelen met chloorhexidine mondspoeling.

Systemische behandelingen
Systemische behandelingen (tabletten) worden alleen toegepast bij ernstige en hardnekkige aften die
niet voldoende op lokale therapie reageren. Meestal wordt prednison gebruikt in een korte ‘stootkuur’.
Tijdens deze behandeling zullen er weinig of geen aften aanwezig zijn, maar na het stoppen ervan
komt de aandoening meestal weer terug. Er zijn ook nog enkele andere medicijnen die ernstige
klachten kunnen onderdrukken, maar geen genezing bieden.

Wat kunt u zelf nog doen?
Probeer na te gaan of er factoren of omstandigheden zijn die de aften lijken uit te lokken. In dergelijke
gevallen kunt u proberen deze factoren te vermijden. Wees verder voorzichtig met tanden poetsen en
flossen, zodat u geen wondjes in het mondslijmvlies krijgt.

Wat zijn de vooruitzichten?
Bij de meeste patiënten is er geen aanwijsbare oorzaak van de klachten en zullen met enige
regelmaat en soms gedurende vele jaren, nieuwe aanvallen van aften optreden. Het aantal en de
ernst van deze aanvallen nemen meestal in de loop der jaren af. Bij slechts ongeveer 10% van de
patiënten met aften wordt een uitlokkende factor of ziekte gevonden. Als die oorzaak verholpen kan
worden, zullen de aften waarschijnlijk verminderen of verdwijnen.

 

Deze folder is een uitgave van de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie. Bij het
samenstellen van deze informatie is grote zorgvuldigheid betracht.
De Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie wijst desondanks
iedere aansprakelijkheid af voor eventuele onjuistheden of andere tekortkomingen
in de aangeboden informatie en voor de mogelijke gevolgen daarvan.

 © Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie - Versie 1-11-2016                                 

 


Afdrukken  

Reacties mogelijk gemaakt door CComment

Aften
geschreven door Gert , 07-08-2011

Al zo lang ik me kan herinneren heb ik last van aften. bij de minste bschadiging, b.v. het eten van een hard broodje, per ongeluk zachtjes op je tong of wang bijten, komen er gegarandeerd één of meer aften in de wang of op de tong.
Vooral op het puntje van de tong is een ramp, brand de hele dag, veel pijn bij praten, eten en drinken.
Direct spoelen met Listirine na een beschadiging helpt denk ik een klein beetje om het zweertje te voorkomen.
aantippen met Pyralvex is vreselijk pijnlijk en of het echt helpt weet ik niet.
Op aanraden van een apothekers assistente heb ik Oralmedic gekocht, (€ 10,-) drie wattenstaafjes met vloeistof om aan te tippen. Op de verpakking staat "Elimineert aften in enkele seconde" nou het brand de aften gewoon weg waardoor een blaas onstaat (grote beschadiging) die dan vervolgens een uitbreiding of grotere aften te weeg brengt.
Ik denk dat ik eens het advies van Desiree gaat opvolgen, ik eet vrij vaak pinda's, daar stop ik een poosje mee.


Aften
geschreven door Richard Schroede , 17-10-2010

Op latere leeftijd last ervan gekregen. Naar ik nu vermoed denk ik dat het is gekomen na een zeer stress volle situatie op het werk. Na jaren zit ik nu dan alweer 10 jaar in de WAO. Nog steeds heb ik last van stress en last van mijn zenuwen. Heb vitamine pillen geslikt, en ik gebruik nu al jaren lidocaïnehydrochloride gel welke alleen helpt om af en toe de pijn te verachten. Vooral achter in wang is vreselijk omdat je daarmee kauwt, niets helpt eigenlijk goed. En ik kom er ook niet achter wat het veroorzaakt want als het komt dan is het gewoon te laat en duurt het weken voordat ik er vanaf ben. Soms word ik er moedeloos van.


pijnloze aften?????
geschreven door frans , 15-10-2010

smilies/shocked.gif

bestaat er wel zoiets als een pijnloze afte?????
Ik heb sind 2 dagen terug een bobbeltje aan de binnenkant van mijn wang dat op een afte lijkt maar deze doet geen pijn.ik heb ook geprobeerd hem uit te knijpen maar dat lukte niet.het heeft een diameter van ongeveer 5mm.aan mijn onderlip heb ik er volgensmij ook 2 hele kleine zitten. Die zijn er sinds gister.als dat aften waren zouden ze heel erg pijn doen neem ik aan.wat kan het dan zijn.ik maak me enorm zorgen.op google kom ik de ergste dingen tegen.ik moet wel toegeven dat mijn weerstand op dit moment erg laag is en ik zit ook al anderhalve maand onder de spanning en stress.ik slaap nauwlijk en ik eet nauwlijks en ik drink nauwlijks..zal het daarmee temaken hebbe?? Ik moet ook eerlijk geve dat ik vanwege de stress ook een slechte mond hygiene had.
Overige klachten
1.Chronische bijholteontsteking
2.Opgezette klieren in nek

Kan iemand me aub zeggen wat dit is??? Of waardoor t komt

Alvast bedankt


Banaan
geschreven door Empe , 26-09-2010

Ik heb jarenlang last gehad van aften en ontdekte een paar jaar geleden dat het komt door het eten van banaan. Hoe onrijper de banaan, des te meer aften. Een dag of 2 à 3 na het eten van banaan verschijnen de aften en blijven een dag of 8. Dit wil niet zeggen dat bij anderen ook de oorzaak bij bananen ligt.

Misschien is het een idee om telkens bij het verschijnen van aften op te schrijven wat u in de 3 voorgaande dagen gegeten heeft. Wellicht vindt u op den duur een overeenkomst.


aften
geschreven door Berna van Es , 18-08-2010

smilies/angry.gif smilies/angry.gif smilies/tongue.gif


Ik ben nu 68 jaar en heb al vanaf mijn jonge jaren veel last van aften.
Het zit in de familie.Vroeger zeiden ze, dat het een vitamine tekort was.Maar dat klopt niet.
De laatste jaren zijn de aften groter en dieper geworden.Erg pijnlijk en voor als je een prothese hebt.
Als ik nu iets voelt komen, begin ik direct met een wattenstokje PYRALVEX aan te stippen.Dit doe ik verschillende keren per dag, waardoor ik de idee heb, dat ik ze niet de kans geef veel groter te worden.
Het aantal aften is helaas sterk toegenomen.

De PYRALVEX kun je bij de drogist kopen.Succes


Gele 'pilletjes' uit china
geschreven door vince , 22-07-2010

Ik heb de 'pillen' in china gevonden hierboven door Ren beschreven. ze zien geel en plakken op de wonde en zetten vervolgens uit. Ze bevatten echter cortisone. De eerste keer werkte het enorm goed, de volgende ochtend was een pijnlijke aft nagenoeg verdwenen. ik dacht eindelijk een wondermiddel gevonden te hebben dat echt werkte; spijtig genoeg bleef het bij deze enkele keer, de volgende behandling werkte niet zo goed meer. ik had dit ket een eerder middel (kenacort) ook al voor; het lijkt erop dat de aften 'slim' zijn en snel immuun worden tegen goede behandelingen...


aften
geschreven door orv , 26-11-2009

hoe heette die pilletjes in china? weet je dat nog? of misschien kan je het nog te weten komen en hier bericht geven. het zou vele mensen kunnen helpen! smilies/smiley.gif


geneesmiddel
geschreven door Ren , 18-10-2009

In China kon ik een medicijn kopen dat voor mij tot nu toe het beste werkt. Een klein pilletje die je op de aft legt, die zich vervolgens vastzuigt aan de aft en hem doet verdwijnen. Ik deed dit dan 's avonds voor ik naar bed ging en de volgende dag was het zo goed als weg, in ieder geval pijnloos geworden. Deze methode heb ik nog nooit in NL gezien... Ook hadden ze daar een soort pleistertjes die je op de aft kan leggen. Werkte iets minder goed. Misschien een tip voor apothekers/artsen/onderzoekers om daar eens naar te kijken??


aften
geschreven door johan , 21-05-2009

Zolang als ik mij kan herinneren heb ik last van aften, mij leeftijd is 58 jaar. Doch de laatste 12/15 jaar is de frequentie van aanvallen toegenomen. Gemiddeld heb ik om de 4 tot 6 weken wel een aanval. Vaak ben ik op zulke momenten slaperig en moe. Soms wordt ik er een beetje deprie van als het weer zo ver is. Veel extra middelen heb ik geprobeerd, speciale tandpasta, extra vitamines, extra mineralen, mondspoelingen, moedeloos wordt ik er van. Wat heb ik?? Wie o wie helpt mij? Ja, ik ben ermee naar mijn huisarts en internist geweest. Helaas 10 jaar later nog steeds geen verbetering. Alvast bedankt voor de goede suggesties.


aften en ulcogant
geschreven door Dr. HJL van Gerwen , 13-05-2009

Wat nog wel een goed middel is om te proberen bij hardnekkige aften is Ulcogant.
Dit is een middel tegen maagzweren, dat een beschermingslaagje over de wond/zweer legt zodat het beschermd wordt tegen irritatie van maagzuur.
Het doet hetzelfde bij aften, zodat het beschermd wordt tegen irritatie van voedsel e.d., waardoor de aften sneller genezen en minder gauw terugkomen.
Ulcogant suspensie, flacon 250 ml, 4x/dag 5 ml in de mond nemen, goed contact laten maken met de aften en na 5 minuten uitspugen, 10 -12 dagen, maar mag langer en vaker worden gebruikt.


Aften en Zendium
geschreven door Hendrik , 12-05-2009

k heb al 20 jaar aften en weinig helpt. Bij mij ontstaan ze mn door beschadigingen in de mond, soms al bij hele kleine beschadigingen. Meestal heb ik er een stuk of 2 a 3, soms wel veel meer, zo'n 8 aften. Grote aften met litteken vorming helaas ook al verschillende keren.

Ik ben zelf arts, maar een oplossing heb ik nooit gevonden. Het enige wat mij gedurende een aantal jaren hielp was tandenpoetsen met Zendium. Dit was een tip van een tandarts en lijkt ook iets te helpen.


Aften en bessensap
geschreven door Theo , 20-08-2008

Regelmatig heb ik aften in mijn mond, die behoorlijk pijnlijk kunnen zijn. Er blijkt geen afdoende middel tegen aften te bestaan. Ik heb wel eens baat gehad bij zwarte bessensap.


Aften en pinda's
geschreven door Desiree , 19-07-2008

Graag wil ik mijn bevindingen met 30 jaar aften met u delen. Ik ben geen arts of onderzoeker maar denk mijzelf wel "ervaringsdeskundige' te kunnen noemen. De eerste aft kreeg ik rond mijn 7e. In de periode 15-25 jarige leeftijd waren de aanvallen zo heftig en pijlijk, dat ik twee tot vier weken niet kon eten, drinken of mijn speeksel doorslikken. Aanstippen voor het eten met Lidocaïne hielp matig. Koorts was eerder regel dan uitzondering. Na jaren uitproberen weet ik nu dat het bij mij wordt veroorzaakt door het eten van pinda's; ze verschijnen op de derde dag erna. Bedorven adem hoort er helaas ook bij, het schijnt te ruiken naar het koken van boerenkool. Door (na het eten van pinda's) een week lang veelvuldig tanden te poetsen, te spoelen met superol en het slikken van Aleve kan ik toch nog af en toe toegeven aan een patatje sate.