Lymfoedeem

Door afvloedstoornissen van het lymfevocht kan leiden tot vochtophoping. Deze afvoedstoornissen kunnen in aanleg bestaan (primair lymfoedeem) of ontstaan ten gevolge van andere ziektes of operaties, bijvoorbeeld in de liezen of oksels (secundair lymfoedeem). Bij primair lymfoedeem ontstaan de eerste klachten vaak al op jong volwassen leeftijd (20-30 jaar). Het begint dan met vochtophoping op de voorvoet en tenen. Later breidt het uit naar de onderbenen. Bij lymfoedeem voelt de huid vast aan, er is niet gemakkelijk een putje te drukken.

 

 Wat is lymfoedeem?
Lymfoedeem is een ophoping van lymfevocht. Dit kan ontstaan in bijvoorbeeld een arm of been. De arm of het been kan daardoor dik worden. Lymfevocht stroomt door de lymfevaten. In het lichaam zitten zeer veel lymfevaten. Deze lymfevaten zijn belangrijk als er ergens in het lichaam te veel vocht zit. Het vocht in de weefsels wordt door de lymfevaten afgevoerd. Dit lymfevocht is een vloeistof met eiwitten, afvalstoffen en afweerstoffen. Dit vocht gaat via grotere lymfevaten naar de lymfeklieren (lymfeknopen).

Hoe krijgt u lymfoedeem? Lymfoedeem ontstaat als er te veel lymfevocht wordt aangemaakt of als dit niet goed wordt afgevoerd. Dit kan ontstaan als de lymfebanen of lymfeklieren afwezig zijn of niet goed werken. 


Image
 

Welke vormen van lymfoedeem zijn er?
Aangeboren (primair) lymfoedeem Bij een aangeboren (primair) lymfoedeem zijn de lymfevaten of lymfeklieren niet helemaal goed aangelegd of werken niet goed. Dit ontstaat al in de baarmoeder. Het dik zijn van bijvoorbeeld de benen kan dan al zichtbaar zijn bij de geboorte. Maar meestal ontstaat dit dikker worden van de armen of benen tussen de puberteit en het 35e levensjaar. Niet-aangeboren (secundair) lymfoedeem Dit ontstaat door invloeden van buitenaf waardoor de lymfevaten of lymfeklieren beschadigd zijn geraakt. Denk hierbij aan beschadiging door verbranding van de huid, een botbreuk of wondroos. Meestal kan het systeem van lymfevaten en lymfeklieren al dat vocht gewoon niet aan. Het is dan overbelast. Dit kan komen doordat er te veel lymfevocht wordt aangemaakt. Bij anderen wordt het minder goed afgevoerd. Dit kan als de spieren minder gebruikt worden. Dit oedeem kan bijvoorbeeld ontstaan als iemand zijn kuitspieren niet kan gebruiken. Denk hierbij aan mensen die in een rolstoel zitten. Ook mensen met veel overgewicht kunnen zo lymfoedeem krijgen. Vaak wordt ook oedeem gezien bij langer bestaande spataderen. Lymfoedeem kan ook ontstaan na behandeling van kanker. Hierbij zijn dan lymfeklieren en lymfevaten verwijderd of beschadigd door operatie en / of bestraling. Als iemand kanker in de lymfeklieren heeft, kan er ook lymfoedeem ontstaan.  

Welke klachten geeft lymfoedeem en hoe ziet lymfoedeem eruit?
Meestal krijgt u eerst een zwaar en moe of ‘strak’ gevoel in een arm of been. De arm of het been kan dik worden. U kunt ook 'pijn' of prikkels voelen. Andere mensen met lymfoedeem merken dat ze een arm of been minder goed kunnen bewegen. Verder kan de huid dik zijn met bultjes. De nagels kunnen langzaam groeien of brokkelig zijn. Er is ook meer kans op huidinfecties (wondroos) waardoor het lymfoedeem snel kan verergeren.  Hoe weet uw arts of u lymfoedeem heeft? Lymfoedeem is meestal makkelijk te herkennen door een dermatoloog. Uw arts zal voelen of er oedeem zit. Een dikke voet en tenen passen bij lymfoedeem van het been. Er zal gekeken worden of er huidafwijkingen of verkleuringen van de huid te zien zijn. Ook kan er gevoeld worden naar de lymfeklieren. Als er wordt getwijfeld wordt soms een ‘lymfescintigrafie’ verricht. Bij lymfoedeem van de benen wordt dan tussen de tenen een licht radioactieve stof ingespoten. Tijdens het onderzoek moet er gelopen worden. Daarna worden er foto’s gemaakt met een bepaald soort camera. De snelheid waarmee het lymfevocht is afgevoerd kan zo bekeken en gemeten worden. Als er echt sprake is van lymfoedeem, zal gekeken worden naar de mogelijke oorzaak. Vaak is er een goede verklaring voor het lymfoedeem. Verder onderzoek is dan niet nodig. Uw arts zal met u bespreken wat de oorzaak bij u is. Soms wordt wel verder onderzoek gedaan. Bij lymfoedeem in de benen is dit vaak een duplexonderzoek (soort echo) om te kijken of de aders goed functioneren.

Welke behandelingen van lymfoedeem zijn er?
1. Als er nog veel oedeem is, wordt er actief behandeld. Er zal eerst geprobeerd worden zoveel mogelijk oedeem uit de armen en benen te krijgen. Bij de één lukt dit goed en bij een ander moeilijk. Minder oedeem geeft minder klachten
2. Het oedeem dat weg is, zal ook weg moeten blijven. Dit moet onderhouden worden. Het is belangrijk dat u zelf leert om het lymfoedeem onder controle te houden. Ook mogen de lymfevaten en klieren niet verder beschadigen. Wondroos kan de lymfevaten nog meer beschadigen (zie ook de folder ‘Wondroos’. Als de huid kapot is, kan sneller wondroos ontstaan. De huid zal goed verzorgd moeten worden. Speciaal verband (zwachtel of verbandkous) om arm of been Door een speciaal verband om de arm of het been te wikkelen wordt het oedeem minder. Deze zwachtels worden meestal 1 tot 3 keer per week vervangen. Erg belangrijk is hierbij te blijven bewegen. De lymfevaten worden zo extra geactiveerd. De totale duur van deze behandeling is enkele weken tot 2 maanden. Het verband kan strak zitten. Dit is normaal. Het vocht moet namelijk uit het been of de arm.

Therapeutisch elastische kous ('steunkous')
Als het meeste oedeem weg is, komt men in de periode van onderhoud. Het dragen van een elastische kous is belangrijk. Het oedeem mag niet terugkomen. Er zijn verschillende soorten kousen, maar een ‘vlakbreikous’ (met naad) is het beste. De druk wordt dan meer verdeeld over een arm of been. Hierdoor is er minder kans dat u het gevoel heeft dat uw arm of been te strak in de kous zit, vergeleken met kousen zonder naad. Soms wordt gekozen voor een kous met klittenband. 

Intermitterende pneumatische compressie
Dit is een apparaat waarbij er druk van buitenaf op een arm of been wordt gegeven. Er wordt dan in een soort bloeddrukband afwisselend lucht gepompt en geleegd. Er ontstaat een pompbeweging. Dit is vooral bij mensen die weinig (kunnen) bewegen een mogelijkheid. Oefentherapie Oefentherapie is erop gericht om alle spieren en gewrichten te blijven gebruiken. Dat is erg belangrijk. De afvoer van bloed en lymfevocht gaat beter door de armen en benen te blijven bewegen.

Manuele lymfedrainage (MLD)
Er zijn therapeuten (huidtherapeuten en gespecialiseerde fysiotherapeuten) die door speciale handgrepen en massagetechnieken de lymfebanen soepeler maken. Het vocht wordt hierdoor beter afgevoerd. Vooral in het begin van de behandeling kan MLD samen met zwachtelen nuttig zijn bij lymfoedeem dat veroorzaakt wordt door een verminderde afvloed.

Verzorgen van de huid
Het is belangrijk dat de huid niet kapot gaat. Een goede conditie van de huid is belangrijk. Als u een wondje heeft, kan een antibacteriële zeep of crème gebruikt worden. Uw dermatoloog zal dit met u bespreken. De huid gaat ook sneller kapot als u last van (voet)schimmel heeft (zie ook de folder ‘Voetschimmel’).

Chirurgische behandeling
Als de zwelling vooral wordt veroorzaakt door bind- en vetweefsel kan een speciale operatie worden uitgevoerd. Deze behandeling moet bij voorkeur plaatsvinden in een gespecialiseerd centrum, waar dermatologen, chirurgen en andere hulpverleners goed samenwerken en veel ervaring op dit gebied bestaat.

 

 Is lymfoedeem te genezen of blijft u er altijd last van houden?
Echt genezen is vaak moeilijk. Soms is het mogelijk de oorzaken te behandelen. Als de oorzaken van lymfoedeem, zoals overgewicht of weinig beweging, verminderen dan zal het lymfoedeem sterk verbeteren. De meeste mensen met lymfoedeem hebben weinig last als ze de therapeutisch elastische kous dragen, blijven bewegen en hun huid goed verzorgen. Het is belangrijk dit het hele leven te blijven doen. Anders kan het lymfoedeem weer terugkomen of verergeren.

 

© Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie - Versie 19-02-2015 

Bij het samenstellen van deze informatie is grote zorgvuldigheid betracht. De Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie wijst desondanks iedere aansprakelijkheid af voor eventuele onjuistheden of andere tekortkomingen in de aangeboden informatie en voor de mogelijke gevolgen daarvan.

Afdrukken  

Reacties mogelijk gemaakt door CComment

lymfoedeem
geschreven door gerard , 09-12-2015

Door een genetische afwijking, het ouder worden en door chemokuur kan lymfevatklep-lekkage worden veroorzaakt. Lymfevloeistof kan daarbij terugstromen, waardoor de druk op het lymfesysteem toeneemt. Afvalstoffen, bacteriën en vetten worden daarbij niet meer afgevoerd en kunnen ophopen. Wat houdt lymfoedeem in en hoe leidt het tot zwelling, lymfevatontsteking of overgewicht en waarom moet men meer gaan bewegen?
Lymfoedeem: http://mens-en-gezondheid.info...kkage.html
Lymfangitis, lymfevatontsteking: http://mens-en-gezondheid.info...-huid.html


oedeem in voeten en benen
geschreven door Jac Manders-Jansen , 29-08-2011

Ik ben 64 jaar en heb sinds de puberteit last van vocht in benen en voeten .Het is een familie erfenis zo noem ik dat,omdat veel familie leden dat hebben.MijnOma aan vaders kant,mijn vader en 3 zussen van mijn vader,Mijn eigen 2 zussen en ik ook nog nichten die kan ik niet anders dan olifanten voeten en benen.Bij mij was het tijdens de menstruatie en zwanger schappen en warm weer veel erger.Dus wel bekend met vocht maar nu is het een heel ander verhaal.Heb sinds 40 jaar last van hoge bloeddruk.Sinds 4 jaar boezemfibrileren dat best heftig kan zijn dus ik loop bij een cardioloog en een internist.De bloeddruk is nu onder controle met veel medicatie.De hartritme is ook aardig onder controle met medicatie dat het hartritme laag houd.Bij de bloeddruk pillen staat ook houd het hart ritme laag en vocht vast houden.Heb al verschillende plas pillen gehad maar die deden maar ietsjes .Nu is sinds deze zomer het vocht veel erger ze zeggen de dokter zegt de kleppen zullen wel niet meer goed werken.Zonder dat ooit is nagekeken niet bij de cardioloog of internist.Mijn eigen vermoeden is al die pillen die het ritme laag houden ook het vocht niet meer goed weg kan.Want als ik ritmestoringen heb dan blijf ik plassen,de cardioloog zegt heel normmaal het hart moet harder werken.Dus als die te langzaam werkt houd vocht vast ?Wat moet ik hier mee ik weet het niet meer word van het kastje naar de muur gestuurd .De een zegt dit de ander dat ik ben het moe.Wie heeft hier duidelijk antwoord op.Heb ook het advies steun kousen te gaan dragen als het moet oke dan doe ik dat.Maar wat is de oorzaak dat de voeten en benen constant dik blijven?


lymfeoedeem aan benen en 1 arm
geschreven door Anja Rijsdijk , 09-05-2011

Mijn moeder heeft sinds een paar maanden heel dikke benen en 1 arm en heel veel pijn. Ze heeft in januari een buikoperatie gehad en toen begon het al. Nu heeft ze 4 weken geleden ook nog haar heup gebroken, ze kan nu dus heel moeilijk bewegen en zit bijna heel de dag op de stoel. Haar benen zijn ingetaped geweest en nu draagt ze elastieke kousen. Wat raadt u aan om verlichting of verbetering te krijgen. Ze is mager, altijd heel aktief geweest en 77 jaar. Vriendelijke groeten Anja Rijsdijk


abces
geschreven door Myranda , 24-09-2010

Hallo allemaal

Ik heb ong 15 jaar geleden een melanoom gehad aan mijn rechterkuit, die toen operatief is verwijderd. Ook 1 lympfeknoop is toen verwijderd voor evt uitzaaing, wat gelukkig niet aan de orde was. Maar nu heb ik sinds die tijd af en toe een abces in die lies.H uisarts wijt het aan haarzakjes, terwijl ik zeker weet dat het door de slechte afvoer van het lymfevocht komt. ik heb geen oedeem in mijn been, ook nooit gehad! Puur een abces wat optreedt als ik een wat slechtere conditie heb...

Heeft iemand hier ervaring mee?

Ik weet niet waar ik er elders mee terecht kan zonder in een medische molen terecht te komen als ik weer contact opneem......


dikke benen zwaar gevoel
geschreven door Hanifa , 27-07-2010

Graag uw advies hierin... ik heb ruim 7 a8 jaar last van zware benen en opgeblazen gevoel. Ik vind ze allebei erg storend, maar als ik moet kiezen zou ik graag meer willen weten over zware benen. Soms kan ik me benen niet meer verdragen, vaak heb ik gedacht dat mijn benen niet bij mijn lichaam horen.. zooo zwaar en pijnlijk zijn ze. Tijdens me zawngerschap heb ik spataderes opgelopen, jaren kousen gedragen... laatsste paar jaar draag ik ze niet meer.
Maar er zijn periodes geweest dat me benen (kort durend) lekker lichter voelden. Ook heb ik vaak last van droge huis/ koude benen (me lichaam voelt in het algemeen kouwelijk aan) opstipatie. Ik ben 1.52 en weeg 67 kilo en kan de laatste jaren niet meer afvallen.!!! daar wordt ik erg verdrietig van...
Ik heb het gevoel dat me huisarts me niet serieus neemt, hij luistert alleen maar.
Ik zie dit als een serieuze probleem, hoe denken jullie hierover...
Wat zou ik toch blij zijn en gelukkig als ik de juiste adviezen zou krijgen. Ik ben het echt helemaal zat!!!!!

mvg. Dank voor alle medewerking


Gezwollen benen
geschreven door Muls Marina , 17-06-2010

Graag uw advies : mijn enkels zien altijd rood en voelen soms heet aan (zonder dat ik het voel, alleen door met de hand te voelen) en soms één been wel en de andere niet. Mijn benen zwellen op MAAR HET IS NIET PIJNLIJK !!! Het is alleen maar te zien, ik voel ht niet. Mijn linker been kan soms 4 à 5 cm meer omtrek hebben dan mijn rechter.
Spreken we hier wel over een oedeem of moet ik elders zoeken. Mijn dokter raadt me aan spataderskousen te dragen. Dit helpt tegen het opzwellen maar niet tegen de roodheid en het hete aanvoelen.
Met mijn beste dank bij voorbaat.


...
geschreven door Dr. HJL van Gerwen , 06-11-2008

Deze licht vorm van secundair lymfoedeem gaat inderdaad meestal vanzelf weer over. Het lymfevocht vindt vanzelf weer nieuwe wegen voor afvoer. Dit kan eventueel bespoedigd worden door zachte massage van het gebied (manuele lymfedrainage).


...
geschreven door Steinhardt Leon , 03-11-2008

Geachte, graag jullie advies. Ik heb een drietal weken terug een zware val gedaan . Ik ben namelijk in een put gevallen en met mijn rechter been tegen de zijkant vd put geschoven.
De wonde op mijn dij is nu mooi genezen maar de wonde is gezwollen en ik heb volgens mij nu secundair lymfoedeem . De dokter heeft mij de raad gegeven daar niks aan te doen ook geen medicatie en dit zou na een viertal weken vanzelf moeten verdwijnen. Kan ik hier echt niks aan doen om dit te versnellen ?
Op voorhand bedankt voor jullie info