Open been (ulcus cruris)

Wat is een open been?
Een open been of “ulcus cruris” is een wond of zweer aan het onderbeen. Vaak is de wond met een geelbruin beslag of een korst bedekt. De wond kan in het begin ook zwart zijn (afgestorven huid). Voordat de wond ontstaat, zijn er meestal al langdurig afwijkingen in het been aanwezig, zoals vochtophopingen om de enkels (oedeem), spataderen en bruine verkleuringen.

Hoe ontstaat een open been?
De oorzaak van het open been berust meestal op een stoornis van de bloedsomloop. Het hart pompt via de slagaderen bloed naar de weefsels in het lichaam. Dit bloed is voorzien van zuurstof en voedingsstoffen, nodig voor de groei en werking van de weefsels. De slagaderen vertakken zich in steeds kleinere bloedvaatjes. De allerkleinste heten haarvaten. Bij deze haarvaten worden de zuurstof en voedingsstoffen uit het bloed gehaald en opgenomen in de weefsels. De haarvaten bundelen zich tot aderen en het bloed, nu arm aan zuurstof en voedingsstoffen, wordt teruggevoerd naar het hart.

Een open been kan ontstaan door een stoornis in het aanvoerende slagadersysteem of door een afwijking in het afvoerende adersysteem.

In het eerste geval is er sprake van vernauwing van de slagaderen, zodat er te weinig zuurstof en voedingsstoffen in de weefsels komen, waardoor deze afsterven. Dit leidt tot zeer pijnlijke open plekken die in het algemeen moeilijk genezen. Meestal bevinden deze open plekken zich aan de tenen en voeten en/of aan de buitenzijde van het onderbeen/enkel.

De meest voorkomende oorzaak van een open been is een afwijking in het aderstelsel. Hierbij wordt het bloed onvoldoende afgevoerd, hetgeen leidt tot opeenhoping van bloed (stuwing).

In de aderen zijn kleppen aanwezig die in verticale houding het terugstromen van het bloed naar de voeten verhinderen. Als deze kleppen niet meer goed sluiten, stroomt het bloed gemakkelijk terug, waardoor de druk in de aderen en haarvaatjes toeneemt. Door de drukverhoging raakt de huid beschadigd en ontstaat een open been.
In staande houding moet het bloed in de aderen, tegen de zwaartekracht in, naar boven worden gepompt. Dit gebeurt voornamelijk door de spieren van de kuit. Lopen is daarom uitstekend, maar lang staan of zitten is slecht voor de bloedafvoer door de aderen.

Een vroeger doorgemaakte verstopping van de aderen (trombose) vormt een belangrijke oorzaak van het niet meer goed sluiten van de kleppen.
Een trombose in het verleden behoeft overigens niet altijd opgemerkt te zijn omdat een trombosebeen vaak zonder veel klachten kan verlopen.

De beschreven afwijkingen in het adersysteem zijn meestal van blijvende aard. Als de kleppen eenmaal kapot zijn, kunnen ze niet meer worden hersteld.
Het gebrekkig functioneren van de kleppen in het adersysteem heet insufficiëntie (onvoldoende functioneren). Het geheel wordt ook wel aangeduid met chronische veneuze insufficiëntie (onvoldoende functioneren van de aderen).
Deze folder gaat voornamelijk over deze stoornissen in de afvoerende bloedvaten.

Wat zijn de verschijnselen?
Een moe, zwaar gevoel in de benen is vaak het eerste verschijnsel van een afvoerstoornis van de bloedvaten. In de loop van de dag worden de enkels dikker door vochtophoping (oedeem). Na verloop van tijd worden uitgezette adertjes en spataderen zichtbaar. Er kunnen bruine verkleuringen en eczeemplekken ontstaan. Ook kunnen onderhuidse verhardingen optreden. Uiteindelijk ontstaat er een wond: een open been. De wond is meestal niet pijnlijk, maar kan wel stinken en veel vocht produceren, wat vervelend kan zijn voor zowel de patiënt als de omgeving. De wond bevindt zich in de regel rond of vlak boven de binnenkant van de enkel.

ImageImageImage
voorbeeld van huidtransplantatie volgens de 'punch-graft' methode om beenwonden snel te sluiten:
foto links:         de wond aan het onderbeen wordt goed gereinigd.
foto midden:     van het bovenbeen worden met een boortje kleine stukjes huid verwijderd en in de wond gelegd.
foto rechts:     dezelfde wond na 1 week, een aantal huidtransplantaatjes is al goed vastgegroeid

Hoe wordt de diagnose gesteld?
Er wordt nagegaan welke vaatafwijking ten grondslag ligt aan het open been. Het voelen kloppen van de beenslagaderen of het meten van de bloeddruk daarin is voldoende om een aanvoerstoornis in het slagadersysteem uit te sluiten.

Een open been op basis van een afvoerstoornis in het adersysteem is in de regel gemakkelijk als zodanig te herkennen. Aanvullend onderzoek is nodig om te beoordelen of behandeling van spataderen zinvol is. Daarbij wordt een duplexonderzoek gebruikt en soms een plethysmograaf. Met een duplexapparaat wordt de bloedstroom zichtbaar en hoorbaar gemaakt en wordt de richting van de bloedstroom vastgesteld. Bij goed sluitende kleppen is de stroomrichting alleen van de voet naar het hart. Bij niet goed sluitende kleppen is er ook een omgekeerde stroomrichting. Met de duplex wordt onderzocht hoeveel bloed terugstroomt en over welke lengte van de ader dat gebeurt. Om het effect van de klepbeschadiging op de druk in de aderen na te gaan, kan plethysmografisch onderzoek worden verricht. Hierbij wordt gemeten hoeveel bloed door de kuitspieren omhoog gepompt wordt en hoe snel het been zich weer opvult. Bij niet goed sluitende kleppen valt het bloed als het ware meteen naar beneden en loopt het been weer snel vol. Duplex- en plethysmografisch onderzoek zijn beide niet-invasief. Dat wil zeggen: ze worden verricht zonder prikken of snijden.

Röntgenologisch onderzoek, waarbij contrastvloeistof in de aderen wordt gespoten, is slechts zelden nodig.

Wat is de behandeling?
Het belangrijkste doel van de behandeling van het open been is de bloedafvoer vanuit het been naar het hart te bevorderen. Dit kan worden bereikt door het aanleggen van speciale drukverbanden (zwachtels).

In de regel gebeurt dat poliklinisch en kan dat zowel via de huisarts als via de huidarts door een daartoe opgeleide assistente worden toegepast. Het verband moet een stevige druk op het been uitoefenen en wordt vanaf de voorvoet tot aan de knie aangelegd. De druk is om de enkel het grootst en neemt naar de knie geleidelijk af. Op die manier wordt het terugstromen van het bloed tegengegaan en wordt tijdens kuitspierbewegingen het bloed naar boven gepompt. Het verband heeft dan ook alleen voldoende werking als de kuitspieren worden gebruikt. Lopen is dus noodzakelijk. Het verbandmateriaal is bij voorkeur weinig rekbaar omdat dit in combinatie met de van nature aanwezige zogenaamde kuitspierpomp effectiever is dan elastisch materiaal. Elastisch materiaal heeft daarnaast het bezwaar dat het ‘s nachts moet worden verwijderd. De totale duur van de verbandbehandeling varieert van enkele weken tot vele maanden. Bij een juiste verbandtechniek zijn de risico’s zeer gering. Langdurig rusten met het been op een stoel of in bed, zoals dat vroeger gebeurde, is niet juist omdat de kuitspieren dan niet worden gebruikt. Bovendien worden spieren en gewrichten stijf en neemt de kans op een trombose toe.

Soms wordt geprobeerd de wond te sluiten met een stukje huid afkomstig van een andere plaats (transplantatie). Als spataderen de belangrijkste oorzaak zijn van de slechte afvoer van bloed uit het been, is het meest zinvol deze te behandelen. Dit leidt tot snellere genezing van het open been en kan nieuwe wonden voorkomen.

Het sluitstuk van de behandeling van een open been, vormt het dagelijks dragen van een elastische kous (niet ’s nachts). Het doel is nieuwe wonden te voorkomen. Het elastiek slijt zodat de druk na verloop van tijd onvoldoende wordt. Het been wordt dan dikker en er kan weer een nieuwe wond ontstaan. De kousen moeten daarom ongeveer elke 12-14 maanden worden vernieuwd.

Als een aanvoerstoornis door een vernauwing in een of meer slagaderen de oorzaak is van een niet-genezend open been, kan men trachten met een catheter deze vernauwing in de slagader op te heffen (dotteren) of een omleidingsweg (by-pass) te maken.

Wat kunt u zelf nog doen?
  •  Beweeg veel (lopen, fietsen) en draag daarbij een elastische kous, ook bij warm weer. Dit is de belangrijkste leefregel. Juist op warme dagen is de kous vaak het meest nodig.
  •  Voorkom overgewicht.
  •  Vermijd knellende kledingstukken
  •  Zorg voor gemakkelijk, plat schoeisel. Hoge hakken verhinderen een goede pompwerking van de kuitspieren. · Leg de benen omhoog bij langdurig zitten. Zo nodig kan ook het voeteneind van het bed iets worden verhoogd, mits men daardoor niet kortademig wordt.

Al deze maatregelen zullen zeker meehelpen vochtophoping en het zware, vermoeide gevoel in de benen te voorkomen. Desondanks blijft het mogelijk dat er in de toekomst toch weer opnieuw een open been ontstaat. De werkelijke oorzaak - het niet sluiten van de kleppen in de aderen - is niet te verhelpen.

Wat zijn de vooruitzichten?
Een open been met als oorzaak een afvoerstoornis is over het algemeen geen bedreigende ziekte. Een genezen open been zal gemakkelijk opnieuw stuk gaan als er weer vocht in het been komt. Door een operatie aan de spataderen kan de bloedafvoer soms geheel worden hersteld, terwijl in de meeste gevallen het dragen van een elastische kous veel ellende voorkomt.
Bij een aanvoerstoornis zijn de vooruitzichten veel minder gunstig. De genezing verloopt moeizaam. Als het bloedvat verder verstopt raakt, is soms een amputatie van de voet of het onderbeen noodzakelijk.

© 1990 Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie

Bij het samenstellen van deze informatie is grote zorgvuldigheid betracht. De Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie wijst desondanks iedere aansprakelijkheid af voor eventuele onjuistheden of andere tekortkomingen in de aangeboden informatie en voor de mogelijke gevolgen daarvan.


Afdrukken  

Reacties mogelijk gemaakt door CComment

veel pijn
geschreven door lucinda , 16-05-2017

mijn moeder heeft al meer dan 20 jaar een open wond op haar been en is radeloos !! operaties helpen niet ! en de pijn is niet te dragen ! Wie weet raad ? tips ? alles is welkom dankjewel

j.vdwetering@hotmail.com


ulcus
geschreven door Henny , 20-07-2016

ik was september 2013 op een camping in nederland en ben daar gevallen over een rieten mat kleine sneetjes zaten in mijn linker tenen nawat weken begon het te zweren!! ben toen naar ziekenhuis gegaan maar ze konden mijn 4 linker teenen niet meer redden ze moeten eraf !! nu jullie 2016 mijn 4 tenen moeten er af mijn grote teen kon behouden worden!!in september 2015 kreeg ik wondroos en er kwamen zweren aan mijn rechter been waar de wondroos zat nu is het julli 2016 de wonden willen niet genezen de wonden aan mijn been en waar de tenen zaten zijn nog steeds wonden ik ben diabetes type 2 al van af 1982,en heb heel veel pijn kan haast niet meer lopen daarbij ben ik ook vaat patent en ben Hart patent, maar wil ff duidelijk maken heb veel pijn nu nog en de wonden gaan niet dicht zitten heb elke dag tot nu aan toe verzorging!! ik word er zo moe van en depresief met die wonden die niet dicht wllen. ze zeggen ik heb een slechte doorbloeding dat is het waarom het niet geneest en je bent diabetes.ik heb de wonden niet door me zelf gemaakt maar door een operatie arts van het ziekenhuis heeft de wond roos wonden schoon gemaakt tot aan op de bot van mijn enkel maar de wond wil niet meer genezen< daar door gaat het lopen slecht en erg pijnlijk .ik weet er zelf geen raa meer mee wie heeft ook zoiets als ik? verder vriendelijke groetenvan mij Henny.


open hielwond na 3x operatie aan Achillespees!
geschreven door T.Fortgens , 08-02-2016

In 1998 ben ik geopereerd aan afgescheurde achillespees,helaas hebben ze toen hechtdraad gebruikt
wat er voor altijd in mag blijven zitten soort kunststof!Wond wou abseluut niet sluiten en ging infecteren,op de gipskamer
hebben ze er toen belgisch vuur in gedaan zodat wond dichtbranden!Daarna weer ellende binnen in de achillespees onstond een fitsel
dus weer operatie,weer probleem met wondsluiten,helaas er kwam weer een fitsel in de achillespees dus januari 2013 weer geopereerd
en weer problemen met wond die niet dicht wil,wel bij te vermelden dat ik in 2010 een hartinfarct heb gekregen en bleek ik diabeet type 2 te zijn waar ik nu metrformine voor slik!Ben zelf bezig om met allerlei dingen de wond dicht te krijgen waaronder speciale gel,en medische zeewier en medische honing,nu is de wond op een speldeprik dicht helaas is huid niet echt mooie zit een gleuf van zo,n 4 cm waarschijnlijk allemaal littekenweefsel,nu hoop ik dat wond binnenkort dicht gaat want ben er beetje doodziek van,zelf heb ik altijd de schuld gegeven aan het hechtdraad wat ze in 1998 hebben gebruikt omdat in o.a. de usa veel patienten ook hevige infecties hebben gekregen van dat hechtdraad!Weet iemand hier soms raad?


Ulcus Cruris
geschreven door Tjerk Reijinga , 04-01-2011

Ik heb de berichten gelezen en weet uit ervaring (mijn vrouw lijdt al jaren aan een open been, wat gelukkig nu al meer dan een jaar dicht is vanwege de medische scheenbeschermer die ik heb ontwikkeld) dat het moeilijk is om een open been te genezen.
Eigenlijk kun je het alleen maar voor zijn, niets meer en niets minder.
Druk helpt wel de wond sneller te genezen, vandaar dat ik de beschermer een drukklasse I heb gegeven en hij dus lichte druk uitoefent op de aderpompjes.
Er is overigens een patiëntenvereniging die helpt met informatie over een Ulcus Cruris, n.l. de NVLE of de Lupus Patiënten Groep. Resp: http://www.nvle.org en http://www.lupuspatientengroep.nl/index.html
Ik hoop dat mijn bericht weer een aantal mensen verder kan helpen.
Tjerk Reijinga


open wreef bij beiden voeten.
geschreven door Wim , 27-12-2010

In de zomer zijn de wreven voorzien van rood/blauw achtige kleur maar zijn dicht.
Ca half oct./nov. gaan de wonden open en blijven dit tot ca mrt./apr. dit al jaren achter elkaar.
Wie heeft informatie en/of oplossing voor dit probleem. Gebruik geen medicijnen.
Wel matige tot zeer matige doorbloeding. pijnlijk tot behoorlijk pijnlijk.


Pijn bij been wond
geschreven door Olivier , 13-12-2009

Een Open Wond doet geen pijn odat er geen zenwuwen zijn geraakt. Wat wel pijn doet is de fase dat het hele been is geinfecteerd waardoor je niet normaal op je voet kunt staan, dat doet helse pijn. Dit gebeurt als je in het ziekenhuis ligt vanwege deze aandoening en je wilt naar de WC. Dan moet je je bed uit. AU! Dat doet zeer! Maar het heeft NIKS met je wond te maken, alles met de opgehoopte vochten in je voet en je onderbeen.

Als je wel pijn hebt is er een zenuw die geraakt is. Praat daar over met je geneesheren en dames, zenuwen kun je ook uitschakelen. Zenuwartsen zijn daar gespecialiseerd in. (Mijn mening is slechts particulier)


wond aan voet
geschreven door Petra , 03-06-2009

Ik heb al 2 jaar een open wond aan mijn voet die maar niet dicht wil gaan. Slik al 4 jaar lang 10 pijstillers per dag om maar een beetje de dag en nacht zonder pijn door te kunnen komen. 1 1/2 jaar lang mee naar de huisarts gelopen maar werd niet beter Hij deed er ook niks aan alleen iedere 5 weken de wond op meten en zeggen dat hij groter werd Ja dat zag ik natuurlijk zelf ook wel. 3 Maanden geleden heb ik gevraagt of ik niet beter naar een dermatoloog kon gaan om die zijn menig te vragen. Afspraak gemaakt en die schrok zo van de wond omdat het bot bloot lag zij hij Alle toeters en bellen gingen rinkelen in het ziekenhuis Meteen bloed prikken foto,s maken en door gestuurd naar mijn vaat chirurg De enige oplossing die hij me gaf was op nieuw weer opereren aan de bloedvaten ( ben al gedodderd hebben ze 2 stents geplaats maar na een week zaten mijn bloedvaten weer verstopt De chirurg geloofde me niet en heeft me weer terug gestuurd naar de huisarst die verwees me naar fysio therapie een jaar later toch weer nar de vaat chirurg. Die zij toen om U gerust te stellen zullen we de onderzoeken nog een keer doen Maar ik kan nu al zeggen dat er niks aan de hand is Ik ben een goed chirurg en heb mijn werk goed gedaan.
Nu de uitslag was dat de bloedvaten weer dicht zaten en moest weer geopereerd worden nu kreeg ik een cross over een zg broek Na 2 weken weer terug op contorle en weer was het niet goed volgens mij en weer geloofde hij me niet terug naar de huisarts. weer fysio manuele therapie. Na de operatie had ik ineens een wondje aan mijn linker voet Daar mee moest ik naar de podo therapie Die hebben toen een een stukje aan de zijkant in mijn schoen gemaakt om het wondje te ontzien doordat dat stuje in mijn schoen zat ging die schoen strakker zitten met gevold dat aan de andere kant van mijn voet ook een wondje onstond. Nu en daar loop ik dus al 2 jaar mee nu. Het is nu een wond ter groote van een 2 euro muntstuk met nu niet alleen dat het bot bloot ligt maar nu steekt het ook uit en bloed sinds gisteren ook nog. De huisarts wer gebeld die stuurde me door naar de dermatoloog Die gaven eht antwoord daar kunnen we niets aan doen Wij verzoregn alleen maar wonden en geen uitsteklend bot Terug gestuurd naar de vaat chirurg Daar kreeg ik te horen U staat nog niet op de lijst voor de operatie en U bent nu zo verzwakt wat Uw gezondheid betreft dat een nieuwe bypass operatie niet is aan te raden Gaat u maar weer terug naar Uw huisarts Die moet nu zorgen dat U weer op krachten komt en dan belt U maar weer als U bent opgeknapt Ik vraag wat moet er in tussen gedaan worden aan die wond Het antwoord was Daar gaan we niet over Dat moet de huisarts verder regelen. Hoezo hebben wij in Nederland een goede gezondheidszorg ???? ik hoop echt dat er nu eens iemand opstaat die me wel kan helpen.
Mvrg Petra


patientenvereniging
geschreven door patricia , 07-11-2008

is er een patientenverenigning of instantie voor een ulcus cruris patient?

groetjes patricia


open been
geschreven door patje , 25-09-2008

Ik heb geen pijn eraan maar te laat er achter gekomen dat het een open been was.Natuurlijk heb ik eerst weer zelf zitten dokteren met betadine.na drie weken toch maar naar de huisarts gegaan.Heb nu een antbiotica kuur en zinkzalf en antibiotica zalf.Hopen maar dat het snel dicht is.Verder ben ik ok Venal van Bional gaan slikken voor een betere doorbloeding.Ik zou zeggen als je een open been hebt eet veel fruit, vlees, eieren, kaas en melkprodukten. Dat zijn allemaal bouwstoffen om de wond sneller te laten genezen.


Pijn
geschreven door Dr. van Gerwen , 19-09-2008

Open benen kunnen heel pijnlijk zijn, vooral bij mensen die ook nog een hoge bloeddruk hebben.


Open been en pijn
geschreven door Gerda Smit , 15-09-2008

Ik heb een open been maar er ook erg veel pijn aan. Ik zou willen weten of dat normaal is. In dit artikel staat hierover niets genoemd.