Acne

Bij acne zijn er mee-eters (comedonen: talgophopingen). Deze kunnen open en gesloten zijn. Bij open comedonen is er een zwart puntje zichtbaar. Deze comedonen kunnen ontsteken en dan onstaan er rode pukkels. Als er bacteriën bijkomen ontstaan er puistjes met puskopjes. Niet goed behandelde acne kan leiden tot littekens voor het leven. Gelukkig is tegenwoordig iedere acne goed te behandelen, en hoeft niemand (mits tijdig behandeld) er littekens aan over te houden.

acne4

Wat is acne?

Acne vulgaris is de medische term voor jeugdpuistjes. Vrijwel iedereen krijgt in de puberteit acne. Bij de een zijn het enkele puistjes, bij de ander is het een uitgebreide huidaandoening die veel psychische problemen kan geven. Acne kan soms ook na de puberteit blijven bestaan of pas op volwassen leeftijd beginnen. 

Hoe ontstaat acne?

Acne is een ontsteking van de huid rondom de talgklieren (talgklierfollikels). Bij het ontstaan van acne spelen verschillende factoren een rol. In de meeste gevallen begint acne in de puberteit, wanneer de huid (met name de talgklieren) onder invloed van hormonen allerlei veranderingen ondergaat.

De 3 belangrijkste veranderingen in de huid die zorgen voor acne zijn:

1. De talgklieren in het gezicht, op de rug en de borst worden groter en produceren meer huidsmeer of talg. Als er teveel talg wordt afgescheiden, kan de talg zich ophopen en kan de uitvoergang van de talgklier verstopt raken. Deze talgophopingen worden mee-eters of
comedonen genoemd. Er zijn oppervlakkige, open mee-eters (zwarte comedonen) en meer onderhuids gelegen, gesloten mee-eters (witte comedonen).
2. De talgophoping wordt nog versterkt door toegenomen verhoorning van de afvoergang van de talgklier. Deze wordt daardoor nauwer.
3. In de talgklieren bevinden zich bacteriën die de talg omzetten in vetzuren. Door de opgehoopte talg zet het verstopte haarzakje zich steeds verder uit en scheurt uiteindelijk open. De talg komt in de aangrenzende huid terecht en veroorzaakt een ontsteking. Hierdoor ontstaan pukkels en puistjes.

Soms zijn de hormonen in het lichaam de oorzaak van de acne. Signalen die hierbij passen zijn een lange menstruele cyclus (meer dan 35 dagen tussen twee menstruaties) of beharing volgens het mannelijke patroon (donkere haren op kin of uitgebreide haargroei tot buiten oksel- en/of schaamstreekregio).

Sommige vormen van acne ontstaan door uitwendige factoren. Meestal gaat het dan om contact met stoffen die een verstopping van de talgklier veroorzaken, zoals sommige cosmetica. Verder moet gedacht worden aan oliehoudende of chemische producten in bepaalde beroepen en industrieën. Vaak ontstaat de acne dan pas op late leeftijd.

Ook mechanische factoren (druk en wrijven) kunnen een bestaande acne verergeren. Voorbeelden hiervan zijn acne onder de kinrand van een helm en op het voorhoofd onder een voorhoofdsband. Tenslotte zijn er nog verschillende geneesmiddelen die aanleiding kunnen geven tot het ontstaan ofnverergeren van acne, bijvoorbeeld prednison, Vitamine B12 en middelen tegen tuberculose en epilepsie.

Acne wordt NIET veroorzaakt door:
• Een voedselallergie speelt bij acne geen rol.
• Het is mogelijk dat je na het eten van chocola 1 of 2 puistjes kan krijgen. Maar dit is geen acne maar gewoon een verstopt talgkliertje. Als dit herhaaldelijk gebeurt is het misschien beter om chocola te laten staan. De relatie tussen het eten en drinken van veel zuivelproducten (meer dan 2 per dag) en het ontstaan van acne wordt momenteel nog onderzocht.
• Een vitaminetekort. Het heeft dan ook geen zin vitaminepreparaten tegen acne te slikken. Wel kan een teveel aan Vitamine B12 acne geven.
• Slechte hygiëne. Hygiëne houdt geen verband met acne.
• Infecties. Acne is geen infectieziekte en wordt dus nooit van de ene mens op de andere overgedragen.
• Transpiratie. Talgvorming en transpiratie hebben niets met elkaar te maken. Sterk transpireren heeft geen invloed op de ernst van acne.
• Spanningen of stress veroorzaken geen acne. Eerder is het omgekeerde het geval; een ernstige acne kan aanzienlijke psychische spanningen oproepen (minderwaardigheidsgevoel).

Hoe ziet acne eruit?

Acne vulgaris wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van mee-eters (comedonen), rode pukkels (papels) en puistjes (pustels). Als er een hevige ontsteking is, zijn deze puistjes pijnlijk en ontstaan onderhuidse ontstekingen die na genezing littekens kunnen achterlaten.

Bijzondere vormen van acne

  • Acne conglobata
    Dit is een ernstige vorm die voornamelijk bij mannen voorkomt en vaak lang na het 20ste jaar blijft bestaan. De ontstekingen verlopen veel heviger dan bij de gewone acne (acne vulgaris). De schouders, de rug en de borst zijn over het algemeen erger aangedaan dan het gezicht. Kenmerkend zijn de reuzencomedonen, grote onderhuidse knobbels en abcessen (met pus gevulde holtes), die uiteindelijk genezen met achterlating van ontsierende littekens.
  • Ectopische acne (hidradenitis suppurativa)
    Soms komt acne voor op ongewone plaatsen, zoals in de oksels, de liezen, onder de borsten en op de billen. Mee-eters vormen een belangrijke aanwijzing dat het om acne gaat. De steeds terugkerende ontstekingen en abcessen kunnen veel ongemak veroorzaken. Deze vorm van acne komt meestal voor na het 20ste levensjaar, vooral bij rokers. Zie hiervoor de folder hidradenitis suppurativa.
  • Acne excoriée
    Veelal jonge vrouwen met geringe acne, kunnen zo geobsedeerd raken door de huidaandoening, dat iedere pukkel wordt opengekrabd of uitgeknepen. Daardoor zie je weinig ontstekingen maar wel veel krab effecten die littekens achter kunnen laten.

Hoe weet de arts dat u acne heeft?

Acne is over het algemeen gemakkelijk te herkennen, zodat de diagnose gewoonlijk kan worden gesteld op grond van de zichtbare afwijkingen. Aanvullend onderzoek is vrijwel nooit nodig. Acne wordt vaak op basis van het aantal pukkels en puistjes en de uitgebreidheid beoordeeld als mild, matig of ernstig. De aanwezigheid van littekens speelt mee in het beoordelen van de ernst van de acne.

Wat is de behandeling?

Alle vormen van acne, ook de lichtere vormen hebben vaak langdurige behandeling nodig.


Afhankelijk van de oorzaak van de acne kan de acne niet altijd worden genezen. Wel lukt het meestal ervoor te zorgen dat de acne ‘rustig’ wordt en zo blijft totdat het uiteindelijk vanzelf overgaat. Een standaardbehandeling voor acne bestaat niet. Wanneer de ontstekingsverschijnselen op de voorgrond staan, is de behandeling anders dan wanneer het vooral om mee-eters gaat. De ernst van
de aandoening, de klachten, het optreden van littekenvorming, maar ook leeftijd en geslacht, bepalen met welk anti-acne middel wordt gestart. Bij de behandeling heeft men de keuze uit diverse middelen die op verschillende manieren werken:

  • Middelen die de versterkte verhoorning van de afvoergang tegengaan
    Hiertoe behoren benzoylperoxide, tretinoïne en adapaleen. Zij worden toegepast in een crème, gel of lotion. Deze middelen zorgen ervoor dat de huid afschilfert, zodat de talg gemakkelijk naar buiten kan. Het ontstaan van mee-eters wordt hierdoor tegengegaan. Daarnaast remt benzoylperoxide ook in geringe mate de bacteriegroei. Bij lichte vormen van acne kan met benzoylperoxide, tretinoïne of adapaleen eenmaal per dag worden volstaan. Een bezwaar van benzoylperoxide, tretinoïne en adapaleen is dat deze stoffen de huid in het begin van de behandeling dikwijls irriteren. En benzoylperoxide geeft ook blijvende verkleuring van kleding en beddengoed. Zo nodig kan daarom de sterkte worden verlaagd of kan het middel om de dag worden aangebracht.
  • Middelen die de groei van bacteriën tegengaan
    Behalve het al genoemde benzoylperoxide zijn het vooral antibiotica die de groei van bacteriën tegengaan. Zij kunnen zowel uitwendig als inwendig worden toegepast, vaak in combinatie met tretinoïne, adapaleen of benzoylperoxide. Antibiotica worden meestal gebruikt voor de matige tot ernstige acne. De antibiotica die het meest als tabletten worden gebruikt zijn doxycycline en minocycline. Indien voor een dergelijke behandeling gekozen wordt, dient het antibioticum langere tijd (minimaal drie maanden) gegeven te worden. Antibiotica die uitwendig in een gel of lotion worden toegepast voor mildere vormen van acne zijn erythromycine en clindamycine.
  • Middelen die de ontsteking remmen
    Sommige antibiotica, waaronder de tabletten doxycycline en minocycline, hebben tevens een ontstekingsremmende werking.
  • Middelen die de talgvorming verminderen
    Van ‘de pil’ is bekend dat deze de talgvorming kan beïnvloeden. Er zijn anticonceptiepillen op de markt die een gunstig effect hebben op acne. Deze behandeling wordt aanbevolen voor vrouwen die naast de acnebehandeling ook een anticonceptiepil willen gebruiken. Als u voor deze behandeling kiest, is het goed te weten dat deze middelen een verhoogd risico op trombose met zich meebrengen. Dit risico zal uw arts met u bespreken.
    Een ander middel dat de talgproductie onderdrukt is isotretinoïne. Dit geneesmiddel bevat vitamine A. Naast onderdrukking van de talgproductie heeft isotretinoïne een remmend effect op de verhoorning in de afvoergang van de talgklier en onderdrukt het de ontstekingsreactie. Het wordt met name voorgeschreven bij ernstige vormen van acne met littekenvorming. De meest voorkomende bijwerking is uitdroging van de lippen, het neusslijmvlies, de ogen en de huid. Soms kunnen leverenzymen en vetten in het bloed stijgen tijdens de behandeling. Daarom is bloedonderzoek nodig. Isotretinoïne heeft ernstige risico's bij gebruik tijdens de zwangerschap. Zie ook de folder isotretinoine)

Huidtherapie

Als ondersteuning van de therapieën van de arts kunt u daarnaast voor extra huidzorgadviezen en
ondersteunende therapieën naar de huidtherapeut gaan. Zij kan u adviseren over de dagelijkse
huidzorg, over producten, over het reinigen van de huid, het behandelen van puistjes en over het
minder zichtbaar maken van littekens die zijn ontstaan door de acne.

Psychotherapie

Als de puistjes veel negatieve invloed hebben op de stemming in het dagelijkse leven, kan
psychotherapie een zinvolle bijdrage leveren. Ook kan bij acne excorieé gedragstherapie helpen om
verlost te worden van de drang om steeds aan ieder pukkeltje te zitten, waardoor acne immers
verergerd of in stand wordt gehouden.

Wat kunt u zelf nog doen?

Puistjes en mee-eters niet uitknijpen. Door de druk komt er ook talg in de huid en dit kan meer ontsteking veroorzaken.
De ultraviolette stralen in zonlicht kunnen tijdelijk een gunstige invloed hebben op acne. Een te intensieve blootstelling aan zonlicht of aan kunstmatige uv-bronnen wordt ontraden in verband met het dikker worden van de huid waardoor er meer mee-eters ontstaan en het risico op huidkanker. Overdaad schaadt!

Daarnaast is het belangrijk u te realiseren dat sommige behandelingen die de dokter heeft voorgeschreven tegen acne (zoals isotretinoïne en bepaalde antibiotica) de huid als het ware extra gevoelig maken voor zonlicht. Gebruik geen vette afsluitende crème of make up. Hierdoor kunnen de talgklierfollikels nog meer verstoppen en kunnen mee-eters en puistjes ontstaan. Houd je aan de behandeling die de arts met je besproken heeft.

© Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie - Versie 08-04-2019


Deze folder is een uitgave van de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie. Bij het
samenstellen van deze informatie is grote zorgvuldigheid betracht.
De Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie wijst desondanks
iedere aansprakelijkheid af voor eventuele onjuistheden of andere tekortkomingen
in de aangeboden informatie en voor de mogelijke gevolgen daarvan.
www.nvdv.nl

Voor informatie over patiëntenorganisaties verwijzen wij u naar de
website van Huidpatiënten Nederland.
www.huidpatienten-nederland.nl


Afdrukken  

Reacties mogelijk gemaakt door CComment

...
geschreven door frank , 22-02-2012

Beste dermatoloog,

Ik heb rond mijn 18de acne conglobata gehad. Met een kuur van een half jaar, ik heb de volledige dosis niet helemaal genomen ivm met optredende spier aanhectingsklachten door de medicijnen met sporten, is alles verbeterd. Na een paar maanden begon ik toch weer een vette huid te krijgen, met af en toe pukkels. Alleen nooit meer van die dikke pastules en dikke rode bulten. Ik heb het de afgelopen jaren allemaal redelijk onder controle gehouden met super producten van acne.org, die de meest superieure BP in 2,5% gel aanbiedt in de wereld. Maar nog steeds houd ik af en toe puistjes en nu heb ik een onderhuidse onsteking en daarvoor clindamycine gekregen. Ook heb ik nog steeds een vette t-zone en in winter droge wangen en rond kin, ook al smeer ik veel hydraterende creme.

Moet ik aan een tweede kuur roaccutane beginnen of zorgt differin gel (vitamine a) ook dat mijn vette huid voor altijd minder wordt?


roaccutane in samenwerking met creme om de rode vlekken weg te krijgen
geschreven door sander , 23-01-2010

ik ben een jonge man van 18 jaar die waarschijnlijk door stress plotseling acne in een ernstige vorm heb gekregen, eerst antibiotica gekregen hielp niet, nu ben ik een maand bezig met roaccutane ziet er al beter uit de grote rode bulten om mijn gezicht zijn verdwenen( verder heb ik op mijn lichaam geen enkele puist ook nog nooit gehad) gebruik nu van vichy normaderm helpt ook wel maar is er nog iets wat ik in combinatie met deze 2 producten zonder gevaar zou kunnen gebruiken, om de huid er sneller goed uit te laten zien zonder littekenvormingik ben een gezonde knul dus wil wel weer eens uit, verder doe ik aan bodybuilding gebruik geen produkten eet gezond
graag u advies , mvgr sander


vakantiepukkel
geschreven door trisha , 13-01-2010

Ik heb als ik op vakantie ga in de zomer altijd heel erg veel last van pukkels.
Heel mijn gezicht zit onder en mijn schouders. Dit is echt super vervelend juist op vakantie. Is dit een aandoening? als ik weer terug in nederland ben trekt het weer geleidelijk weg. Is hier iets voor?

En kom je ooit van pukkeltjes af ben bijna 25 en had gehoopt dat het op den duur wel is zou verdwijnen maar helaas.


Mijn ervaringen
geschreven door Maurice , 05-12-2009

Ben sinds mijn tienerjaren aan het vechten tegen Acné Vulgaris. Heb meer de rode kleine bultachtige vlekjes/ontstekinkjes die soms pijnlijk kunnen zijn en zich dan ook soms tot een pustpuistje ontwikkelen. Het ziet er uit alsof ik veel puistjes heb. Na vele consulten door huisarts en dermatoloog zijn de volgende behandelingen gepasseerd:
1. Benzoylperoxide - hielp totaal niet
2. Tetracycline - hielp niet
3. Isotretinoine (Roaccutane) - hielp goed, maar binnen een jaar na behandeling kwamen de eerste pustels en papels weer terug.

Heb op eigen initiatief geprobeerd:
1. Clearasil - hielp totaal niet
2. Vichy Normaderm totaalpakket - erg duur en hielp totaal niet
3. Garnier Pure totaalpakket - helpt niet, sos roller verlicht een klein beetje.
4. Huidtherapeut met dermbrasie behandeling - duur, afschrikwekkend rode gelaatskleur - voortijdig gestopt i.v.m. laag vertrouwen
5. Schoonheidsspecialist met huidbehandeling op basis van stroomstootjes - was een dure ervaring rijker, relaxed maar helaas niet probleemoplossend.

Mijn nieuwste poging: Adapalene. Bekend onder de naam "Differin". Schijnt redelijk goed te werken, maar ben benieuwd.

Succes!!!


Littekens?
geschreven door Claire , 09-03-2009

Ik heb ook roaccutane gebruikt voor een korte periode, mij heeft het goed geholpen. De meeste puistjes zijn verdwenen en ik heb maar zelden last van echte dikke puisten. Helaas heb ik er wel littekens aan overgehouden op mijn wangen, diepe putjes. Tevens heb ik nog iets anders, namelijk een constante roodheid in mijn gelaat van waar de acne gezeten heeft. Het rare is dat ik ook nog nooit ergens anders acne of roodheid heb gehad, alleen in mijn gelaat. Als ik 's ochtends wakker word, dan is de roodheid voor even verdwenen, waarschijnlijk omdat de huid dan volledig tot rust is geweest. Maar zo gauw ik actief ga doen, verschijnt deze roodheid weer en gaat niet meer weg. Ik heb deze roodheid al net zo lang als mijn acne, ongeveer 6 jaar. Ik heb geen idee wat deze roodheid is en het gaat ook niet weg. Als ik zomers ga zonnen, lijkt het wel of deze roodheid alleen maar erger word. Ben bij homeopaten en dermatologen geweest, maar bij deze werd ik afgescheept. De enige die mij echt geholpen heeft is mijn huisarts, alleen deze heeft ook geen idee waar de roodheid op kan duiden en dus moet ik binnenkort weer naar de dermatoloog. Heeft iemand een idee waar deze roodheid op kan duiden?


Acne na anticonceptiepil?
geschreven door Mariska , 04-11-2008

Ik had eigenlijk nooit last van puistjes tijdens mijn puberteit. Vorig jaar, op mijn 25e ben ik met de anticonceptiepil Yasmin 30 begonnen. Vanaf de eerste dag was ik misselijk en braakte ik dagelijks. Daarbij kwam ik in drie maanden 13 kilo aan en kreeg ik opeens overal puistjes. Vanwege deze heftige bijwerkingen ben ik na 3 maanden gestopt met de anticonceptiepil. De misselijkheid en het braken verdwenen snel, maar het extra gewicht bleef (nu was dat op zich niet erg want ik had behoorlijk ondergewicht daarvoor). Wat ik vervelender vind is dat de puistjes ook gebleven zijn. In mijn gezicht, vooral op mijn voorhoofd, wenkbrauwen en wangen, heb ik grote rode puisten waar witte pus inzit. Ook mijn bovenrug staat regelmatig onder. De ene keer zijn het er meer dan de andere keer, het is bijzonder pijnlijk ook. Ik kan echter geen zwarte mee-eters ontdekken, daarom twijfel ik een beetje of het echt acne is of dat het folliculitis kan zijn. Ik heb allerlei smeersels geprobeerd, en van de huisarts heb ik Dalacin Lotion gekregen, wat niet echt helpt. Ook gaf de huisarts het advies om de Diane-35 te gaan gebruiken, maar dit wil ik absoluut niet ivm de misselijkheid. Mijn vader heeft wel veel last van acne gehad vroeger. Kan iemand mij vertellen of dit als typisch acne klinkt of toch folliculitis? En heeft iemand nog nuttige tips misschien voor mij?


...
geschreven door Dr HJL van Gerwen , 30-10-2008

Iedereen die niet tevreden is over de behandeling van acne door de huisarts, kan bij de huisarts om verwijzing naar de dermatoloog vragen. Zeker bij acne met littekenvorming is het zaak tijdig en correct te behandelen om verdere littekenvorming te voorkomen. Dit kan al vanaf 12 jaar.


Acné
geschreven door Natascha Klagen , 28-10-2008

Ik ben een 20-jarige vrouw en heb al sinds mijn 11e last van acné. Mijn dokter vind mijn acné echter niet heftig genoeg om goed te behandelen.
Ik word steeds afgescheept met smeersels als benzoylperoxide maar dit werkt amper en is ook niet praktisch. Ik heb namelijk ook last van acné op mijn borststreek en borsten zelf en mijn rug en dat werkt niet met smeren. Het ziet er niet zo erg uit als ik wel eens heb gezien, maar het zit er we; 24/7. Ik voel mij erg onzeker, durf niet in mijn bikini te gaan zwemmen en ik vind het moeilijk om intiem te zijn met mijn vriend. Wat kan ik doen?


Roaccutane en depressiviteit
geschreven door Dr HJL van Gerwen , 29-09-2008

Het is altijd de vraag of de Roaccutane, dan wel de acne of alleen de pubertijd (mede)oorzaak is van de depressiviteit. De pubertijd gaat sowieso vaak met stemmingswisselingen gepaard. Vervelende acne kan dat versterken. Mocht de Roaccutane al een rol hebben gespeeld (wat in de literatuur steeds meer wordt betwijfeld), dan hadden de klachten enkele weken na stoppen verdwenen moeten zijn.


Roaccutane
geschreven door Elly Lingen , 29-09-2008

Kunt U mij vertellen of Roaccutane nog steeds van invloed kan zijn op je geestelijke gesteldheid als je er al ruim een jaar mee bent gestopt? Mijn dochter van 16 jaar heeft Roaccutane gebruikt van september 2006 t/m juni 2007 voor ernstige acne in haar gezicht. Zij heeft tijdens het gebruik hiervan veel last van diverse bijverschijnselen gehad waaronder ook stemmingswisselingen en heel erg depressief zijn. Nu zij al ruim een jaar gestopt is heeft zij nog steeds veel last van depressieve stemmingen waarvoor ik al bij huisarts en zo bent geweest en met haar verder moet bij een psycholoog. Ik ben heel benieuwd naar Uw antwoord


...
geschreven door Dr HJL van Gerwen, dermatoloog , 20-09-2008

In 80-90% van de gevallen blijven na een kuur Roaccutane de klachten van acne weg. Het kan zijn dat de kuur te kort is geweest of te laag gedoseerd. Bij hernieuwde klachten na een kuur kan vaak worden volstaan met eenvoudige middelen zoals bijvoorbeeld tretinoinecreme of Differin gel. Er is geen bezwaar tegen een tweede kuur Roaccutane.


Roactuane
geschreven door Wanda C , 19-09-2008

Ik heb voor ruim een half jaar roactuane gebruikt, acne is in die tijd weggebleven tot 3 maanden na het laatste pilletje, sindsdien weer last van acne gekregen, dus het blijft niet altijd weg, ondanks dat ik roactuane heb gebruikt.Weet nu ook niet meer wat ik zou kunnen doen om het acne voor altijd weg te krijgen.